به گزارش گروه فرهنگی قدس آنلاین،طبقه همکف موزه به آثار دو بخش نقاشی و خوشنویسی مزین شده است و در بدو ورود و نگاه اول با آثار خوشنویسی زیبایی روبه‌رو خواهید شد که به قلم استاد علی شیرازی کتیبه نویس معروف با اشعاری از محتشم کاشانی از بزرگترین شاعران مرثیه سرای شیعه به رشته تحریر درآمده است. ترکیب بند معروف «باز این چه شورش است که در خلق عالم است» مرثیه‌ای حماسی است که در سوگ سالار شهیدان حضرت امام حسین(ع) سروده شده است. اشعار محتشم کاشانی از ابتدا تاکنون نشانه و سمبل مراسم سوگواری شهیدان کربلا در ایام محرم بوده است.

استاد علی شیرازی که در قلم جلی(کتیبه) از شناخته شده‌ترین خوشنویسان ممتاز و معاصر است، پروژه نوشتن کتیبه‌های عاشورایی را از سال ۱۳۸۴ شروع و پس از اتمام، در سال ۱۳۸۶ آن را به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران پیشنهاد کرد که با استقبال مدیریت وقت سازمان خریداری و در گنجینه موزه هنرهای دینی امام علی(ع) قرار گرفت. تذهیب این آثار زیر نظر ۳ تیم حرفه‌ای هر کدام به مدیریت یکی از استادان رامین مرآتی، محسن آقامیری و داریوش جلیلیان ظرف مدت ۶ ماه انجام شد و در مراسم باشکوهی به همراه برپایی چندین کارگاه با حضور مسئولین، مذهبان، استادان خوشنویس و صاحب نظران رونمایی شد.

کتیبه‌نویسی، یکی از اشکال و گونه‌های ارائه خوشنویسی است که در تزئینات معماری، به‌ خصوص در دوره اسلامی رواج داشته است. در کتیبه‌نویسی بیشتر از خطوط عربی و کوفی استفاده می‌شد، اما تقریباً از دوران صفویه به‌بعد، کتیبه‌نویسی نستعیلق آغاز شد و ادامه پیدا کرد. آثاری که در این نمایشگاه نیز به نمایش درآمده، به خط نستعلیق است.

آنچه در کتیبه‌نویسی مهم است، ترکیب‌بندی و اجراست؛ نکته مهمی که در آثار شیرازی به‌خوبی دیده می‌شود و با چنان مهارت و ظرافتی خطوط درکنار یکدیگر قرار گرفته‌اند که نقشی زیبا و چشم‌نواز را پیش روی دیدگان مخاطب قرار می‌دهند. این آثار طبق سنت خوشنویسی روی کاغذهای دست‌ساز خلق شده‌اند و در معرض دید عموم قرار گرفته‌اند. نظم و ترتیب خطوط از مهمترین ویژگی این آثار است که نشان از مهارت کار این هنرمند دارد و با نگاهی کوتاه به آثار به‌خوبی می‌توان ردپای قلم و مرکب را روی کاغذ دید. 

کتیبه نویسی های شیرازی از شهرت بسیاری در سطح بین الملل نیز برخوردار است. ویژگی مهمی که کتیبه نویسی های این هنرمند را منحصر به فرد کرده اندازه و ترکیب دقیق و بی بدیل آن است که همه خطوط با ترکیبی ویژه و در اندازه های مشخص و یکسانی کنار یکدیگر قرار گرفته اند. به گونه ای که کشیدگی های خطوط مانند هم و به ‌صورت یکسان خلق شده و به شکل حیرت آوری یک‌ اندازه است.

دقت در آفرینش منظم این خطوط به حدی بالاست که دو سال پیش هجمه های علیه علی شیرازی و کپی بودن آثارش شکل گرفت. تا جایی که برخی ادعا می‌کردند تابلوهای کتیبه علی شیرازی پوستر است و به صورت کپی و پرینت ‌شده تولید شده‌اند و اساساً نمی‌توان با خوشنویسی و کار دست آثاری به این دقت و در اندازه های یکسان خلق کرد. همین ماجرا سبب شد تا به خواسته شیرازی آثار کتیبه نویسی‌اش از گنجینه موزه خارج شد و از نزدیک در معرض دید عموم قرار گرفت. از سویی دیگر هنرمندان سرشناس عرصه خوشنویسی نیز مراتب حمایت خود را از شیرازی اعلام کردند.این روزها نمایش دوباره این آثار در موزه امام علی(ع) فرصت بسیار خوبی برای علاقه‌مندان به هنر خط است که یکی از کم نظیرترین کتیبه نویسی‌های تاریخ خوشنویسی را از نزدیک ببیند و از آن لذت ببرند.

در این نمایشگاه ۱۵ تابلو از اشعار محتشم خوشنویسی شده و دیوارهای طبقه همکف موزه امام علی(ع) مزین به پیچ و خم این خطوط زیبا و اشعار ماندگار شده است. ابیاتی مانند «سرهای قدسیان همه در زانوی غم است»، « نگرفت دست دهر گلابی به غیر اشک؛ زآن گل که شد شکفته به بستان کربلا»، « زان تشنگان هنوز به عیوق می‌رسد؛ فریاد العطش ز بیابان کربلا» و ... از مجموعه ترکیب بندهایی است که به خط علی شیرازی به رشته تحریر درآمده است.

در کنار این تابلوهای خوشنویسی نمایشگاه تصویرسازی عاشورا از نگاه هنرمندان معاصر در این در طبقه همکف جای گذاری شده است. نمایشگاه «عاشورا از نگاه هنرمندان نقاش معاصر ایران» با حضور ۲۷ نفر از هنرمندان برجسته نقاش برپا شده است و در این نمایشگاه تعداد ۳۰ اثر با موضوع عاشورا به هنرمندی اسفندیار احمدیه، آنه محمد تاتاری، محمد پازوکی، مهدی پـرستار، حمید جعفری شکیب، کـاظم چلیپا، خسرو خسروی، احمد خلیلی‌فـرد، جمشید حقیقت‌شناس، علی ذاکری، محمدحسین ذبیحی، پـرویز رستگار، مجید زارعی، حسن سلطانی، رزیتا شرف جهان، رضوان صادق‌زاده، حبیب‌الله صادقی، کامیار صادقی، رضا لواسانی، مهدیه ملکی، همایون موسوی، بهروز مهربخش، جواد نوبهار، اکبر نیکان‌پور، احمد وکیلی، رضا هدایت و حسن یاقوتی به نمایش درآمده است.

این نقاشی ها عموماً در ابعاد ۲۹ در ۲۹ با تکنیک های مختلفی همچون آکرلیک روی مقوا، آبرنگ و قلم فلزی، ترکیب مواد، کلاژ، آبرنگ، آکولین و مواد روی مقوا و ... طراحی شده اند.

این نمایشگاه  با هدف توجه به حماسه عاشورا از منظر هنر تصویرگری برنامه‌ریزی شده و  به وقایع نگاری عاشورا می‌پردازد. آثار ارائه شده، فارغ از متن و به صورت تصویرسازی مستقل خلق شده‌اند. برخی از هنرمندان با الهام گرفتن از تصاویر عامیانه، نگارگری و چاپ سنگی، جامه نوینی بر پیکره سنت تصویرسازی عاشورایی پیشینیان پوشانده‌اند و برخی نیز با رویکردهای معاصر و جدید، تصاویر خود را خلق کرده‌اند. با این حال، آنچه که نقطه اشتراک میان این تصاویر به شمار می‌آید، روایتی خلاقانه و بدیع از نبرد خیر و شر است.

المان‌هایی که سال‌هاست به عنوان نماد و نشانه‌های مختص به واقعه عاشورا در اغلب آثار هنری دیده می‌شود در این مجموعه آثار به صورت سمبلیک با ترکیبی از مواد، رنگ و کلاژ به تصویر درآمده و هر کدام از این تابلوها تصویرگر روایت های قیام عاشورا، شهادت حضرت اباعبدالله الحسین(ع)، بر سر نیزه کردن سرهای شهدا و هفتاد و دو تن از یاران امام، عزاداری و مویه های زنان کنار خیمه‌ها و پیکر شهدا، شهادت طفل شیرخواره اباعبدالله حضرت علی اصغر(ع)، خلق تصاویری از ذوالجناح اسب باوفای امام حسین(ع) و ... از تمثیل‌هایی است که در این آثار به تصویر درآمده است.

اما در طبقه دوم موزه آثار «گنجینه نیایش» همچنان در معرض دید علاقمندان قرار دارد. آثار هنری که در این بخش از موزه به نمایش درآمده است. به مناسبت ماه مبارک رمضان  در موزه هنرهای دینی امام علی(ع) قرار داده شده است. این نمایشگاه شامل آثار نقاشی و خوشنویسی با مضامین دعا و نیایش و حضرت علی(ع) برپا شده است و علاقه مندان می توانند ضمن بازدید از آثار ویژه ماه محرم سری هم به این بخش از موزه بزنند و از نزدیک نقاشی ها و آثار خوشنویسی ارزنده ای را با محوریت حضرت امام علی(ع) تماشا کنند.

در این نمایشگاه آثار هنرمندانی چون حسـین قوللر آغاسـی، حسن اسـماعیل زاده (نقاشان قهوه خانه)، حبیب آیت‌اللهی، مهدی حسینی، حبیب الله صادقی، کاظم چلیپا، صداقت جباری، ناصر پلنگی، غلامعلی طاهری، مصطفی گودرزی، آنه‌محمد تاتاری، جمشید حقیقت شناس، غلامحسن امیرخانی، احمد فلسفی، نصرالله افجه‌ای، جواد بختیاری، احمدعبدالرضای، غلامرضا ماهرویی، الهه خاتمی، ازهار شرکاء، مهدی فلاح، معین الکتاب و ... حضور دارد.

تابلوهای خوشنویسی «گنجینه نیایش» اغلب اشعاری در مدح حضرت علی(ع) و آیات و روایتی به خط نستعیلق، سیاه مشق و شکسته نستعلیق است. همچنین تابلوهای نقاشی با تکنیک ترکیب مواد، باتیک و کلاژ، و رنگ روغن تصویر شده اند و روایت هایی همچون عید غدیر، خلافت حضرت علی(ع)، به مسجد رفتن امیرالمومنین(ع) در سحرگاه نوزدهم رمضان، حال و هوای کوفه، داستان جوانمرد قصاب در قالب نقاشی قهوه خانه ای، مباهله، داستان بخشیدن انگشتری و ... از سوژه هایی است که نقاشان برای به تصویر کشیدن و خلق اثر خود انتخاب کرده‌اند.

اما طبقه سوم موزه به نمایشگاه «عاشورا از نگاه هنرمندان نقاش معاصر ایران» اختصاص پیدا کرده است که در این نمایشگاه آثار ۲۷ نفر از هنرمندان نقاش به تصویر درآمده است. در این نمایشگاه آثاری از چند نسل هنرمندان نقاش ایران به چشم می‌خورد که هرکدام از زاویه نگاه خود به واقعه عاشورا و حوادث پیرامون آن پرداخته‌اند. تعدادی از این افراد به شکل مستقیم اتفاقات روزهای عاشورا و تاسوعا را سوژه کار خود قرار داده‌اند و عده‌ای دیگر به تأثیرات این واقعه در زندگی افراد و زنده کردن یاد آن پرداخته‌اند.

در این نمایشگاه آثاری از اسفندیار احمدیه، آنه محمد تاتاری، محمد پازوکی، مهدی پرستار، حمید جعفری شکیب، کاظم چلیپا، خسـرو خسـروی، احمد خلیلی فرد، جمشید حقیقت‌شناس، علی ذاکری، محمدحسـین ذبیحـی، پـرویز رستگار، مجـید زارعی، حسـن سلطانـی، رزیتا شرف جهان، رضوان صادق زاده، حبیب‌الله صادقی، کامیار صادقـی، رضا لواسانی، مهدیه ملکی، همایـون موسوی، بهروز مهربخش، جواد نوبهار، اکبر نیکان پـور، احمد وکیلی، رضا هدایت، حسن یاقوتی به نمایش درآمده است. 

پرویز رستگار تابلویی را به عرض و طول ۲۰۰ در ۳۰۰ با تکنیک رنگ و ترکیب مواد نقاشی کرده که در این تابلو جنگ و نبرد امام حسین(ع) را در ظهر عاشورا با سپاه یزید به تصویر کشیده و یاران امام و کودکان و خیمه های به آتش کشیده شده در این اثر به خوبی قابل تشخیص است، گرجه در نگاه اول شاید آمیخته شدن و در هم تنیدن رنگ ها جلب توجه کند و سبک آن ببینده را به یاد آثار کوبیسم بیاندازد، اما با کمی دقت می توان داستان را از پس تصاویر درهم و خلق شده دریافت. بازی با رنگ‌ها و به کارگیری آنها به عنوان نماد خیر و شر از ویژگی‌های بارز این تابلوی نقاشی است.

تابلوی دیگری اثر کاظم چلیپا با عنوان عاشورا و تکنیک رنگ و روغن نیز در ابعاد ۲۰۰ در ۲۵۰ طراحی شده که در این تابلو بر سر نیزه شدن سر مبارک حضرت امام حسین(ع) به تصویر درآمده است. رنگ غالب در این اثر سفید و کرم مایل به طلایی است که به نوعی عروج را به نمایش درآورده است.

رزیتا شرف جهان با چند اثر در این نمایشگاه حضور دارد و یکی از آثارش با عنوان تابلوی عاشورا در ابعاد ۲۰۰ در ۲۵۰ طراحی شده است. این تابلو با تکنیک اکریلیک در سال ۱۳۸۲ خلق شده است. در این تابلو از نماد و نشانه‌های بسیاری استفاده شده و سرهای بر نیزه، دستان بریده، شمشیرهای آخته و پرچم های افراشته نشانگر و نمادی از قیام روز عاشوراست. «سبز، قرمز و سفید» به عنوان نمادی از «امام حسین(ع)، خون و عروج» رنگ‌های غالب این تابلوی نقاشی است.

احمد وکیلی با یک تابلوی انتزاعی در این نمایشگاه حضور دارد. تابلوی عاشورا با تکنیک آکریلیک روی بوم به تصویر کشیده شده است. وکیلی در این اثر سعی در خلق فضای اسطوره ‌ای و حماسی داشته است. قرمز و سایه های تیره رنگ های غالب به کار رفته در این نقاشی است که یادآور خون و جنگ است. دستان بریده طلایی رنگی که سمبل دستان حضرت ابوالفضل (ع) هستند در میانه تصویر دیده می شود و در گوشه آن شمایلی از یک سر و صورت را می بینیم که بریده و خونین است. حضور هیبتی بزرگ نیز اشاره به نیروهای خیر و شر دارد. در بالای تصویر در دستان این هیبت پرنده‌ای طلایی رنگ دیده می‌شود که رو به سوی نور گرفته شده است.

تابلوی دیگری با عنوان عاشورا نیز توسط رضا هدایت در این نمایشگاه وجود دارد که البته اثری دو گانه است و دو تابلو در کنار یکدیگر روایت گر داستان عاشورا هستند. هدایت این اثر را با طرحی انتزاعی و با تکنیک رنگ روغن در ابعاد ۱۰۰ در ۱۵۰ خلق کرده است. این تابلو به وضوح پرده‌ای از قیام عاشورا را به تصویر می کشد و رنگ غالب این اثر قرمز آمیخته به رنگ سیاه است.

همچنین هدایت در تابلوی دیگری با ترکیب مواد و به صورت انتزاعی یک علم را به تصویر درآورده که در گوشه گوشه این علم نمادهای عاشورا و قیام حسینی(ع) کشیده شده است و جمعیتی هم زیر علم قرار گرفتند و یادآور یکی از سنت‌های قدیمی عزاداری در ایام محرم است.

احمد خلیلی فرد نیز تابلوی عاشورا را با تکنیک آکریلیک به تصویر درآورده است. این اثر یک نقاشی را درون نقاشی دیگری نشان می‌دهد، در پس زمینه اثر یک تابلو به چشم می‌آید که در آن اسب سفیدی با سری فروافتاده که استعاره‌ای از ذوالجناح است در بیابانی دیده می‌شود. خورشید خونین رنگی در آسمان این تابلو دیده می شود که غم اسب را کامل می کند. در بیرون از این تابلو مردی سبزپوش با چهره ای آکنده از اندوه در حال نواختن نی است. این تابلو اشاره به غم و عزاداری پس از قیام عاشورا دارد.

اکبر نیکان پور اما روایتی معاصر از عاشورا را به تصویر کشیده و در تابلویی که با رنگ روغن خلق شده مردی را زیر علم و هیئتی را در حال عزاداری نشان می‌دهد. این اثر یکی از قدیمی‌ترین سنت‌های ایام محرم یعنی دسته‌های عزاداری، سینه زنان حسینی و بلند کردن علم را نشانه می‌دهد و رنگ غالب و تند زرد مایل به طلایی و سبز تند فضای درخشان و نورانی به این اثر بخشیده است.

در میان آثار این نمایشگاه، اثری از هنرمند مشهور معاصر حبیب الله صادقی با عنوان حوض کوثر دیده می‌شود که با تکنیک رنگ روغن و در ابعاد ۱۵۰ در ۲۰۰ طراحی شده است. این تابلو به روشنی تصویری از حوض کوثر را بازنمایی کرده است که در قرآن هم به آن اشاره شده و اهل بیت پیامبر(ص) گرد آن نشسته‌اند. در این تابلو استعاره ای از حوض کوثر را در میانه کربلا و ظهر عاشورا می‌بینیم که خاندان امام حسین(ع) آنجا حضور دارند و بازی صادقی با رنگ‌ها و نور تضادی تماشایی در تقابل خیر و شر و لشکر یزد و یاران امام حسین(ع) ایجاد کرده است.

حسن سلطانی با تابلوی عاشورا و رنگ روغن، حضرت اباعبدالله الحسین(ع) را به تصویر کشیده که خطوط پرپیچ و خم و شکسته در اثر بیش از همه چیز به چشم می آید که در نهایت توانسته با خط های ممتد و شکسته تصاویری دیدنی بیافریند. در این تابلو امام حسین(ع) سوار بر اسبش نمایش داده شده و گرچه با صلابت در حال عبورند اما پیکر حضرت و بدن اسب آغشته به خون است. خطوط سیاه پررنگ با قدرت در تابلو رها شده اند و طرح آفریده اند. در دو طرف تابلو پرچم های سیاه عزاداری که به چشم هر بیننده ای آشناست دیده می شود که خبر از عزا و عاشورا می دهد.

مهدی پرستار نیز تابلوی عاشورا را با اکریلیک در ابعاد ۸۰ در ۱۰۰ تصویر کرده است. مقاتل مختلفی قیام روز عاشورا را شرح می دهد که یکی از معتبرترین آنها داستان به شهادت رسیدن حضرت علی اصغر(ع) را این گونه نقل می‌کند که حضرت امام حسین (ع) طفل را رو به قوم ستمکار گرفتند  که به جای آب، تیری بر گلوی طفل بی‌گناه زدند.

مهدی پرستار نیز با هنر خود پرده‌ای تماشایی و تاثیرگذار از این واقعه تاریخی را روایت کرده است. این تابلو به شهادت علی اصغر(ع) و اصابت تیر حرمله به گلوی مبارک این حضرت اشاره دارد. در پس زمینه اثر فرشته‌ای بلند بالا را می‌بینیم که پیکر مبارک حضرت علی اصغر(ع) را در حالی که تیری به گلویش فرو رفته در آغوش گرفته است. اگر قدری به میانه تابلو دقیق تر شویم دایره ای را می بینیم که استعاره از مرکزیت قیام خونین روز عاشورا در زمین دارد. سراسر تابلو آغشته به قرمزی خونین رنگ است و بیننده را در آن ذوب می‌کند اما کم کم رنگ قرمز جای خود را به حضور رنگ و نور می‌دهد که از فرشته و پیکر حضرت علی اصغر(ع) ساطع می‌شود و هرچه به سمت بالای تابلو نگاه می‌کنیم رنگ‌هایی که مظهری از نور و درخشش ابدیت است، بیشتر می شود. وقتی چشم به تماشای این اثر عادت می‌کند آنچه توجه بیننده را به خود جلب می‌کند، درخشش فرشتگان و عروج حضرت علی اصغر(ع) است.

علاقه‌مندان برای بازید از نمایشگاه «عاشورا از نگاه هنرمندان نقاش معاصر ایران» و  نمایشگاه «تصویرسازی عاشورا» می‌توانند تا 30 مهر روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت 9 تا 17 و پنج‌شنبه‌ها از ساعت 9 تا 13 به نشانی خیابان ولیعصر، بلوار اسفندیار، شماره 35، موزه هنرهای دینی امام علی (ع) مراجعه کنند.

انتهای پیام/